Iedere tekstschrijver, auteur, kunstenaar, fotograaf of andere creatieveling weet waarschijnlijk maar al te goed hoe het is wanneer iemand jouw werk gebruikt zonder dat daar toestemming voor is gevraagd. Het is een probleem dat alsmaar groter en groter wordt en het is ontzettend belangrijk dat mensen beginnen te beseffen wáárom het niet oké is.

Basisschool

De allereerste keer dat ik ervoer hoe het is als iemand er met jouw werk vandoor gaat, was toen ik nog op de basisschool zat. We kregen een opdracht om een gedicht te schrijven over een huisdier. Ik maakte er iets van wat erg origineel is, met een huisdier dat eigenlijk geen echt huisdier is. Mijn lerares vond het ook erg leuk en las het gedichtje voor in de klas. Wat was ik trots op die prestatie! Een jaar later kregen we een soortgelijke opdracht. Ik dacht nog even aan mijn gedicht van het jaar ervoor, maar ik vond het toch leuker om wat nieuws te doen. De lerares besloot eveneens wat teksten voor te lezen. Die van mij werd niet voorgelezen, maar wel die van een klasgenoot. Een gedicht, met precies dezelfde insteek als die van mij, een jaar terug. Hetzelfde dier werd gebruikt en dezelfde originele insteek. Ik weet nog als de dag van gister hoe bedrogen ik me voelde. Hoe durfde ze? Ik heb er niets van gezegd, ik durfde niet.

Ik als schrijver

Ik heb nu al zo’n zes jaar een eigen bedrijf als tekstschrijver en auteur. Ik schrijf in opdracht, maar ontwikkel ook zelf websites en publiceer mijn eigen teksten online. Dit levert me geld op, maar behalve dat ook meer bekendheid. Mensen ontdekken me dankzij dit soort websites, wat me extra opdrachten kan opleveren. En ik stop erg veel werk in mijn teksten. Ik zoek informatie op, ontwikkel een unieke tekst met een unieke inslag en zorg ervoor dat het een product wordt waar ik trots op ben. Soms zet ik er eigengemaakte foto’s bij en andere keren zoek ik rechtenvrije afbeeldingen die ik mag gebruiken. Iets wat goed in elkaar zit en dat mensen op de juiste manier informatie geeft.

Dat vinden anderen ook!

Anderen vinden mijn werk ook erg goed. Zó goed, dat ongeveer twee jaar terug een winkel besloot om een foto en twee teksten van me in een boekje te publiceren, dat in minstens vijf filialen werd verkocht. Ik kwam hierachter en ik kon mijn ogen niet geloven. Toen ik verhaal haalde, kreeg ik te horen dat ze niets verkeerd hadden gedaan. Ze werkten met vrijwilligers, en dus was het boekje dat in de winkel werd verkocht volgens hen niet commercieel. Mevrouw was het er niet mee eens dat mijn auteursrechten waren geschonden en ze was niet van plan de verkoop van het boekje  te staken. Ik besloot het er niet bij te laten en heb een advocaat ingeschakeld. Ik had op dat moment nog geen zakelijke rechtsbijstand en ik heb de advocaat daarom zelf moeten betalen. Wat volgde was een extreem stressvolle periode. Bijna kon ik me persoonlijk failliet verklaren en ik heb ontzettend veel paniekaanvallen en huilbuien gehad. En dat kwam vooral omdat ik tegen een grote winkelketen aan het vechten was. Wanneer de tegenpartij meer geld te besteden heeft dan jij, wordt het een heel lastige klus om een grote partij aan te klagen. Er worden namelijk vieze spelletjes gespeeld, waarbij de tegenpartij alleen maar reageert met ‘nou we snappen het niet, we hebben extra uitleg nodig’. Iedere brief die mijn advocaat moest sturen kostte me letterlijk honderden euro’s. Uiteindelijk heb ik mijn gelijk wel gekregen, maar de gemaakte kosten heb ik niet meer teruggezien. Ik heb er geen spijt van dat ik actie heb ondernomen. Het boekje is niet meer te koop in de winkel én ik heb mijn gelijk gekregen. En dat is belangrijker dan geld.

Steeds meer kopieergedrag

Ik besloot naar aanleiding van alle heisa en stress, me toch juridisch beter in te dekken. Hoe meer je online zet, hoe groter de kans helaas is dat mensen er misbruik van maken. En daarom kan ik nu ieder moment aankloppen bij de juridische afdeling van het NVJ. Gelukkig maar, want ik heb sindsdien meerdere gevallen gehad van mensen die mijn teksten klakkeloos kopieerden. Van complete websites, tot persoonlijke blogs. Er zijn grote bedrijven geweest die het nodig vonden om teksten (en opnieuw ook weer foto’s) te gebruiken. Ik ben zelfs iemand tegengekomen die een non-fictieboek van me had overgetypt en online publiceerde. En meestal ontbreekt ook nog eens de bron óf is de bron niet volledig of onjuist.

Geen excuses

Ik probeer het altijd eerst netjes zelf af te handelen. Ik stuur altijd een bericht via e-mail (een enkele keer lukt dit niet, omdat contactgegevens ontbreken en dan ben ik genoodzaakt via social media te handelen) en laat weten wat ik heb geconstateerd. Ik leg uit dat er sprake is van plagiaat en ik plaats altijd het adres waar mijn tekst staat, inclusief een verwijzing naar de auteurswet. Ik verzoek altijd de tekst te verwijderen en geef aan dat ik stappen zal ondernemen wanneer hier niets mee wordt gedaan.

Het meest opvallende is nog, dat mensen die ik bericht áltijd in de verdediging schieten. ‘Ik heb niets verkeerds gedaan,’, ‘ik ken je website niet’, ‘ik verdien helemaal geen geld hiermee’, ‘ik doe dit om anderen te helpen’. Vaak wordt er ook gedaan alsof ik de grote boosdoener ben. Hoe durf ik te vragen of teksten offline gehaald worden! Hoe durf ik deze persoon aan te spreken op het gedrag? Nog nooit heeft iemand gezegd: ‘Oh, sorry. Je hebt gelijk, dit had ik niet moeten doen.’ En dat is eigenlijk best bizar.

Het is diefstal

Het is namelijk pure diefstal. Je gebruikt het werk waar iemand anders aan heeft gewerkt. Wanneer je dit online plaatst (of in een boek!) betekent het dat er minder mensen naar mijn website komen. Hierdoor loop ik inkomsten, maar ook naamsbekendheid mis. Wanneer een tekst dubbel online staat, zien zoekmachines dit als dublicate content, en is de kans aanwezig dat je website minder goed gevonden wordt in zoekmachines. Ik word er dan dus voor gestraft, wanneer een ander besluit om mijn gepubliceerde teksten ook online te plaatsen.

Los daarvan: het is niet van jou. Je hebt de tekst niet geschreven en of je er nou geld mee verdient of niet, je hebt niet het recht om het opnieuw te gebruiken. Hier moet je altijd toestemming voor vragen. Zelfs wanneer je er een bron bij plaatst. En weet je? Als iemand netjes vraagt of ze het mogen gebruiken, dan zeg ik eigenlijk altijd wel dat dit oké is (mits er een juiste bronvermelding bijstaat).

Je zou het toch zelf ook vreselijk vinden wanneer jij op je werk ergens heel hard aan hebt gewerkt en je collega doet alsof het zijn of haar werk is. Vervolgens krijgt jouw collega alle lof en misschien zelfs een flinke loonsverhoging. Is zoiets eerlijk? Zou je protesteren?

Het maakt me verdrietig

Het maakt me verdrietig als mensen niet eens beseffen hoeveel schade ze eigenlijk aanrichten met dit gedrag. Zij ervaren het alsof ze de gebeten hond zijn. Maar is dit wel echt zo? Ik zal mensen blijven aanschrijven en ik ben absoluut niet bang om juridische stappen te moeten nemen. Ik vind het namelijk erg belangrijk dat mensen beseffen wat ze nou eigenlijk doen en waar ze mee bezig zijn. Blijf met je handen van het werk van een ander af.